Een kritische noot bij Rb. Den Haag (Rotterdam), 12 mei 2025, NL24.43322
- Inleiding
In haar uitspraak van 12 mei 2025 (zaaknummer NL24.43322) oordeelde de rechtbank Den Haag, zittingsplaats Rotterdam, over de afwijzing van een asielverzoek van een Russische vrouw die zich kritisch had uitgelaten over de Russische regering. De rechtbank vernietigde het besluit van de minister van Asiel en Migratie wegens gebrekkige motivering en onzorgvuldige voorbereiding. Deze uitspraak is illustratief voor de actuele spanning tussen individuele politieke uitingsvrijheid en de beoordeling van risico’s in het asielrecht.
- Feitencomplex en stellingen
De eiseres, een Russische vrouw geboren in 1996, had sinds 2019 op Instagram kritische berichten geplaatst over de Russische regering, de oorlog in Oekraïne en onder meer haar wens geuit dat Poetin zou worden neergeschoten. Na haar vertrek uit Rusland in november 2022 zette zij deze activiteiten voort, inclusief deelname aan herdenkingen van Navalny en ontmoetingen met prominente oppositiefiguren zoals Ilya Yashin.
De minister oordeelde dat hoewel haar politieke overtuiging geloofwaardig is, zij niet onder het risicoprofiel ‘politieke activisten’ valt (par. C7/29.3.2 Vc 2000), en dat haar activiteiten marginaal zijn en onvoldoende zijn om bij terugkeer risico op vervolging te onderbouwen.
- De kern van het oordeel van de rechtbank
De rechtbank volgt het oordeel van de minister deels, maar komt uiteindelijk tot vernietiging van het bestreden besluit op meerdere gronden:
Risicoprofiel ‘politieke activisten’
De rechtbank onderschrijft dat eiseres niet voldoet aan de strikte invulling van het begrip ‘politiek activist’, omdat haar bereik beperkt is en haar activiteiten niet voldoende onderscheidend zijn van de massa. Dit oordeel getuigt van een nauwe uitleg van het risicoprofiel.
Kennisname door de Russische autoriteiten
Nieuw feitelijk gewicht kreeg de zaak door het feit dat eiseres zichtbaar was op het Instagram-account van oppositieleider Yashin. De rechtbank oordeelt dat dit voldoende aanleiding gaf voor nader onderzoek naar het risico dat eiseres nu reeds ‘op de radar’ staat.
Onvoldoende onderzoek naar terugkeerrisico’s
De rechtbank verwijt de minister dat deze niet concreet is ingegaan op de risico’s van ondervraging bij aankomst op het vliegveld, en niet heeft onderzocht hoe wetgeving in Rusland inzake kritiek op de regering wordt toegepast op terugkeerders.
Marginaliteit en willekeurige vervolging
De rechtbank verwerpt de kwalificatie van de activiteiten als “marginaal” en wijst op wetgeving en praktijk in Rusland, waaruit blijkt dat ook ‘gewone burgers’ die zich online kritisch uitlaten risico lopen op vervolging – zelfs bij een beperkt bereik.
- Juridische reflectie
Deze uitspraak bevestigt het belang van een zorgvuldige, individuele beoordeling van asielaanvragen waarbij politieke uitingen centraal staan. Opvallend is dat de rechtbank afstand neemt van een al te formele toepassing van het risicoprofiel ‘politiek activist’ en onderkent dat ook ogenschijnlijk “marginale” activiteiten serieuze gevolgen kunnen hebben in een repressieve context als die van Rusland.
Daarnaast toont de rechtbank zich kritisch over de passiviteit van de minister ten aanzien van actuele informatie en ontwikkelingen zoals de digitalisering van surveillance, grenscontroles bij terugkeer, en sociale-mediaverkeer. Deze casus onderstreept de noodzaak om landeninformatie dynamisch en actualiteitsgevoelig te interpreteren.
- Conclusie
De uitspraak NL24.43322 is een belangrijke correctie op een te enge benadering van politieke asielmotieven en onderstreept de plicht van de overheid tot actieve en actuele risicoanalyse. Voor de rechtspraktijk biedt dit arrest houvast bij de bescherming van dissidenten uit autocratische regimes, ook wanneer hun invloed zich (nog) niet vertaalt in grote aantallen volgers of zichtbare publieke impact.
Bron:
- Rechtbank Den Haag, zittingsplaats Rotterdam, 12 mei 2025, zaaknummer NL24.43322 – https://uitspraken.rechtspraak.nl/details?id=ECLI:NL:RBDHA:2025:8984
- Vreemdelingencirculaire 2000, par. C7/29.3.2
- Algemeen Ambtsbericht Russische Federatie (maart 2023)
- Thematisch Ambtsbericht Russische Federatie (februari 2025)
